عوارض داد و بیداد کردن سر کودک - مجله زیبایی زندگی

احتیاجهای کودک

کودک دارای احتیاجهایی است. او احتیاج دارد که دوست داشته گردد و احساس امنیت کند، احساس کند که با ارزش است، احساس کند که می تواند در بعضی امور پیروز گردد، احساس کند که می تواند مفید باشد و به دیگران از جمله والدین خود یاری کند. همچنین کودک احتیاج دارد فرصت کافی برای کاوش در محیط زندگی و انجام کارهای تازه را داشته باشد. صحبت با بچه ها به گونه ای که هر یک از احتیاجهای بالا را در معرض خطر قراردهد می تواند به رشد هیجانی آن ها آسیب برساند.

تاثیر خانواده

بعضی خانواده ها پرسروصدا هستند. یعنی الگوی ارتباطی خانواده به گونه ای است که افراد با صدای بلند حرف می زنند و زیاد داد و فریاد می نمایند. طبیعتا کودک هم در همین فضا عظیم شده و به این همه صدا عادت نموده و احتمالا از آن آسیب نمی بیند مگر این که فریادزدن، ترسناک باشد یا موجب حقارت و کاهش اعتماد به نفس کودک گردد. گاهی بچه ها چنین خانواده هایی در مدرسه دچار مشکل می شوند چراکه آن ها یاد نگرفته اند که به دستورات و توصیه هایی که با ملایمت به آن ها گفته گردد توجه وعمل نمایند.

اگر والدین بعلت خشم و عصبانیت سر بچه ها خود داد بزنند، کودک خشم آن ها را احساس نموده و خواهد ترسید. اگر والدین سر یکدیگر داد بزنند بچه ها کوچک تر ممکن است این طور درک نمایند که آن ها در خطرند و در نتیجه بترسند. بخصوص اگر یکی از والدین خانه را ترک کند یا خیلی ناراحت باشد. در چنین شرایطی کودک اصلا احساس راحتی و امنیت نخواهد کرد. چراکه اعتماد او به افرادی که مسئول مراقبت از او هستند سلب شده است. اگر والدین در حضور بچه ها دائما از یکدیگر انتقاد نمایند، احساس امنیت کودک در معرض خطر قرار می گیرد و به اعتماد به نفس او لطمه وارد می گردد زیرا هر یک از والدین بخشی از وجود او هستند. اگر خانواده ای همواره عادت به فریاد کشیدن و جیغ زدن داشته باشد و افراد همواره کلام یکدیگر را قطع نمایند و به همدیگر گوش ندهند، بچه ها نمی توانند بیاموزند که مخاطب های خوبی باشند و به دیگران فرصت حرف زدن بدهند.

توانایی بچه ها

توانایی بچه ها برای کنارآمدن با صدا و فریاد کشیدن متفاوت است. به نظر می رسد بعضی از بچه ها به این موضوع چندان توجهی ندارند، در حالیکه بعضی دیگر با شنیدن صدای بلند یکه می خورند و آشکارا ناراحت می شوند. اگر فریاد بلند باشد این دسته از بچه ها خواهندترسید. معمولا بسیاری از نوزادان و بچه ها کوچک تر از شنیدن صدای بلند و داد و فریاد می ترسند به خصوص از صدای مردانی که خیلی بلند و بم است. در این زمینه والدین بایستی به واکنش کودک خود توجه نموده و در صورتی که می بینند این امر موجب ترس یا احساس عدم امنیت او می گردد به آن ادامه ندهند.

محتوای داد وفریاد

صدا و احساسات خشم آلود که غالبا با فریاد زدن همراه است خود به تنهایی می تواند موجب ترس و عدم احساس امنیت کودک گردد. اما مهم ترین عامل در این میان، حرف هایی است که زده می گردد. هر حرف و سخنی که به اعتماد به نفس کودک لطمه بزند می تواند زیان بار باشد. اگر والدین خود تحت فشارند و پیش بین آن هستند که در مواقعی بخواهند چیزی بگویند و احساسات خود را ابراز نمایند، بهتر و مفیدتراست که پیشاپیش فکر نمایند و جمله یا جملاتی را برای چنین مواردی تدارک ببینند. به این ترتیب آن ها حداقل مطمئن خواهند بود که در چنین شرایطی سخن شان به کودک آسیبی نمی رساند.

بچه ها بخصوص کوچک ترها درباره خود بوسیله دیدگاه های والدین نسبت به خودشان قضاوت می نمایند. بنابراین معنای کلمات برای خود بچه ها بسیار حیاتی هستند. مقایسه کردن کودک با بچه ها دیگر نیز به او صدمه می زند. بکار بردن کلماتی که احساس امنیت و سلامت کودک را به خطر می اندازد نیز به او آسیب می رساند.

بعضی کلمات و جملات زیانبار

• تهدید: کلماتی که مبنی بر اینست که زندگی بدون وجود کودک بهتر بود اگر بخاطر بچه ها نبود، ما می توانستیم یک ماشین نو بخریم یا نمی توانم حتی یک لحظه هم تو را تحمل کنم.
• مقایسه کردن:چرا نمی توانی مثل خواهرت تمیز باشی؟ یا دیدی دوستت چقدر قشنگ می نوشت.
• برچسب زدن: تو کثیف، شلخته، تنبل، احمق، لوس، دست وپاچلفتی، چاق، خجالتی، بدبخت،… هستی.
• سرزنش: تو منو خسته می کنی، مریض می کنی، دیوانه می کنی..
• تحقیرکردن: من خودم این کارو می کنم تو خیلی آروم کار می کنی یا این چه طرز نوشتنه، خجالت بکش.
• دلسردکردن: نمی دونم چرا تو همواره بد توپ می اندازی یا چرا همواره کارو اشتباه انجام می دهی.

چه می توان کرد؟

• اگر شما بطور طبیعی با صدای بلند حرف می زنید یا زیاد فریاد می کشید به کودکتان شرح دهید که این، شیوه حرف زدن و عادت شماست و تصریح کنید که از دست او عصبانی نیستید.
• اگر با همسرتان یا کسانیکه با شما زندگی می نمایند عصبانی هستید بهتر است در خلوت موضوع را حل وفصل کند نه درحضور بچه ها.
• اگر از دست بچه ها عصبانی هستید قبل از هر عمل یا حرفی صبر کنید، می توانید در این فاصله یک استکان چای بخورید، کمی قدم بزنید، یک کار کوچک در خانه انجام دهید و یا هر چیزی که شما را آرام می نماید.
• اگر فریاد می زنید اطمینان حاصل کنید که چیزی نمی گویید که به کودکتان صدمه بزند یا اعتماد به نفس او را جریحه دار کند.
• اگر شما جیغ می زنید کودک شما هم جیغ خواهد زد. توجه کنید که او از شما تقلید می نماید نه این که جواب شما را پس دهد.
• سعی کنید بیشتر درباره آن چه دوست دارید حرف بزنید نه این که به سرزنش و تهدید بپردازید. مثلا من دوست دارم که تو به من یاری کنی اسباب بازی ها را جمع کنیم نه این که تو منو خسته کردی از این همه جمع و جورکردن.
• اگر فشار زیادی روی خود احساس می کنید و بیشتر اوقات عصبانی و ناراحت هستید در جستجوی یاری باشید و از همسر، والدین، دوست صمیمی، یا یک مشاور یاری بگیرید.
• به دفعات و به مناسبت های مختلف به کودکتان بگویید که او را دوست دارید، به او افتخار می کنید و برای یاری او ارزش قائلید. این امر می تواند تا حدی شدت تاثیر سخنان زیان بار گاه به گاه شما را کاهش دهد.
• خاتمه بخاطر داشته باشید که اگر شما بیشتر اوقات رابطه خوبی با فرزندان خود دارید و فقط گاهی در این زمینه اشتباهی رخ می دهد نگران نباشید و احساس گناه نکنید، به کودکتان آسیبی نخواهد رسید.

گردآوری: گروه هفت گنج

منبع: ابتکار