روزشمار: 28 اسفند؛ مرگ فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجار

به گزارش مجله زیبایی زندگی، فتحعلی شاه قاجار در 19 جمادی الثانی سال 1250 قمری پس از حدود 37 سال سلطنت در 68 سالگی در اصفهان درگذشت.

فتحعلی شاه قاجار دومین شاه از دودمان قاجار بود که از 1176 به مدت 36 سال و 8 ماه بر ایران فرمانروایی کرد.

محل تولد فتحعلی شاه شهرستان دامغان است، در کوچه ای که بموجب این تولد همچنان بنام کوچه مولودخانه مشهور عام است. کریمخان زند پس از سرکوب شورش محمدحسن خان قاجار در شمال ایران دو پسر وی به نام های آقامحمدخان و حسینقلی خان جهانسوز را مورد لطف خویش قرار داد. وی محمدخان را با خود به شیراز برد و حکومت دامغان را نیز به برادر دیگر حسینقلی خان جهانسوز سپرد. وی فرزند حسینقلی خان جهانسوز برادر جوان تر آقامحمدخان قاجار بود. از آنجا که آقامحمدخان فرزندی نداشت، فتحعلی شاه پس از کشته شدن عمویش آقامحمدخان به پادشاهی رسید.

نام اصلی فتحعلی شاه، خان بابا خان جهانبانی بود ولی به هنگام تاج گذاری نام فتحعلی را که نام نیای خود فتحعلی خان قاجار بود برای خود برگزید. فتحعلی شاه در سال های اول حکومت خود، به سرکوبی مخالفان مشغول شد. فتحعلی شاه در دوران پادشاهی طولانی خود، همیشه سرگرم کشمکش با قوای داخلی و خارجی بود. جنگ های ایران و روسیه در دوره قاجار که به جدا شدن سرزمین های قفقاز از ایران انجامید در زمان این پادشاه رخ داد. می توان گفت که فرایند پاره پاره شدن خاک ایران با پادشاهی او شروع شد. جنگ های اول و دوم ایران و روسیه، در زمان او روی داد و باعث انعقاد قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای و جدا شدن سرزمین های پهناوری از کشور ایران و الحاق به روسیه شد.

ولیعهد او پسرش عباس میرزا بود که در جنگ ها از خود دلاوری نشان داد. او و مشاورش قائم مقام فراهانی سعی کردند به اصلاحاتی به ویژه در نیروهای نظامی دست زنند اما این اقدامات کافی نبود و عباس میرزا پیش از رسیدن به سلطنت درگذشت. پس از مرگ عباس میرزا پسرش محمد میرزا ولیعهد شد و پس از مرگ فتحعلی شاه با نام محمد شاه برتخت نشست.

فتحعلی شاه پس از به قدرت رسیدن با نزدیک شدن به علمای شیعه و مجتهدین کوشش زیادی کرد تا پایه های مشروعیت قدرت نوپای قاجار را در میان مجتهدینی که هنوز در آرزوی دوران صفوی بودند محکم کند و تا حدود زیادی نیز پیروز شد. وی توانست در جنگ های ایران و روس از حمایت علما در ترغیب مردم به جهاد بهره مند گردد.

یک مدال نقره نیز به عنوان هدیه از طرف دولت انگلیس به نام فتحعلی شاه قاجار در انگلستان ضرب شده و به دربار ایران فرستاده شد.

به خاطر وجود نقش اژدها و بعلاوه طرز نوشتن عبارت (اسدالله الغالب) که کلمه الله آن در پایین قرار گرفته است این مدال در نظر ایرانیان مسلمان خوش نیامد و همه نمونه های موجود ذوب شدند و امروزه به جز تعداد محدودی که تنها در موزه های انگلستان وجود دارد اثری از آن در ایران نیست.

فتحعلی شاه در سن 68 سالگی و پس از 37 سال سلطنت در اصفهان درگذشت. جسد او را از آنجا برای دفن به قم بردند و در حرم فاطمه معصومه به خاک سپردند.

بعضی اعمال فتحعلی شاه قاجار در زمان حیاتش

از دست رفتن بخش های از آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، در عهدنامه های ترکمانچای و گلستان که به واسطه شکست در نبرد با روسیه به ایران تحمیل شد.
بخشیدن الماس شاه به امپراتور روسیه به عنوان خون بهای گریبایدوف
حکاکی تصویر خود روی قسمتی از آثار تاریخی ساسانی در تاق بستان که باعث وارد آمدن خسارات به آثار ساسانی شده است.
حکاکی عبارت سلطان صاحبقران فتح علی شاه قاجار 1244 روی الماس دریای نور. با این کار از ارزش این الماس بی همتا به شدت کاسته شد.