لطفا سازه های آبی شوشتر را تحقیر نکنید! - مجله زیبایی زندگی

روزی نیست که زباله های مردمان بالادستی به رودخانه و جایی که سازه های آبی نهاده شده اند، پرتاب نشود. روزی نیست که کارمندان این مجموعه پس از 6 ماه حقوق معوقه که حالا پیروز به دریافت 4 ماه حقوق آن را شدند به جمع آوری و پایش زباله ها نپردازند. کارمندان این مجموعه خسته اند. نه رنگ مدیر مجموعه را می بینند نه حمایت و مشارکت مردم و دیگر ارگان ها را.

به گزارش CHN، 26 ژوئن 2009 (5 تیرماه 1388) روزی بود که در شهر سویل اسپانیا، پرونده سازه های آبی ـ تاریخی شوشتر با احراز معیارهای 1، 2 و 5 با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در لیست میراث دنیای یونسکو نهاده شد. مسئولان به تهران آمدند، جشن گرفتند و افتخار ثبت این اثر مهندسی شده و منحصربه فرد را به نام خود زدند. درواقع از آن روز پرونده شوشتر بسته شد و واقعیت آشکار. دریغ از ذره ای تفکر دنیای برای حفاظت از مجموعه دنیای سازه های آبی!

مازیار کاظمی کارشناس بازسازی و سرپرست پیشین پایگاه دنیای تخت جمشید که چندی پیش از این مجموعه تماشا نموده دررابطه با استانداردهای دنیای و چگونگی نگهداری آثار تاریخی از سوی دولت ها می گوید: استانداردهایی که درخصوص چگونگی نگهداری و حفاظت از آثار تاریخی دنیای وجود دارد، معمولا به صورت نسبی سنجیده می شود. اما به طور کلی کارشناسان یونسکو از محوطه های ثبت دنیای شده پلان مدیریت کوتاه مدت و بلندمدت می خواهند. درواقع تفاوت تئوریک میان سازه های دنیای که در همه کشورها مشترک است به پلان مدیریتی تعیین برمی شود.

به گفته این کارشناس، ساماندهی ساختارهای اطلاع رسانی، مدیریت بازدیدکننده، حفاظت از مجموعه و مونیتورینگ مدوام از جمله اقداماتی است که در یک سایت دنیای ضروری است، مورد توجه قرار گیرد. چنانجه در محوطه های تاریخی دیگر کشورها از جمله توپکاپی ترکیه که اتفاقا درلیست آثاردنیای هم قرار نگرفته، در وهله اول متوجه نظم مدیریت شده می شوید که به شدت در مجموعه حکمفرماست. نظمی که بازدید کننده به واسطه شیوه های اطلاع رسانی آسانتر، معابر عبور بازدید کنندگان احساس می نماید و منجر به این حس نمی شود که مجموعه رها شده است.

به اعتقاد وی، وقتی به عنوان کارشناس بازسازی وارد مجموعه ای تاریخی می شوم کاملا درمی یابم، در این سایت چه تفکر و برنامه ریزی وجود دارد و تابع آن تفکرها چه اقداماتی انجام می گیرد و بالعکس کدام قسمت رها شده است و از یک ایده کلی پشتیبانی نمی نماید.

درحال حاضر پایگاه های میراث دنیای با مسائل عدیده ای روبرو هستند، نبود بودجه های اعتباری و عمرانی و حقو ق های معوقه سبب شده که فعالیت پایگاه ها شکل منسجمی به خود نگیرد.

سرپرست پیشین تخت جمشید نیز با اشاره به همین موضوع ادامه می دهد: با اینکه در پایگاه های معذوریت های بسیاری وجود دارد و همیشه زیر نظر سیستم دولتی اداره می شوند و درواقع همین عامل نقطه ضعف آن ها محسوب می شود اما به معنی آن نیست که بی بهره از پلان مدیریت و برنامه ریزی تعیین باشد.

با این حال، طبق گفته های کارشناسان، پس از سال ها فعالیت، درحال حاضر جای گام هایی که در مجموعه های دنیای تخت جمشید، پاسارگاد، بم، چغازنبیل برداشته شده کاملا مشهود است. این پایگاه ها پلان های خود را کاربردی نموده اند و این مهمترین موضوعی است که از دیدگاه یونسکو اهمیت دارد. حتی اگر هزینه ها اندک باشد، با تفکر بیشتر و برنامه ریزی دقیق می توان پایگاه ها را مدیریت کرد.

این درحالی است که چنین اتفاقی در پایگاه شوشتر و حتی میدان نقش دنیا نیفتاده است. میدان نقش دنیا به وسیله تمام سیستم های شهری اداره می شود جز میراث فرهنگی.کاظمی معتقد است، شوشتر هم در این دایره نهاده شده است. با اینکه کارشناسان با ارائه برنامه سازه های آبی شوشتر را در لیست میراث دنیای قرار دادند اما به نظر می رسد که هیچکدام از برنامه های درنظر گرفته اجرا نشده است.چندی پیش وقتی از این مجموعه بازدید کردم، کارشناسان در حال نقشه برداری بودند درحالی که حداقل های یک اثر دنیای در مرحله اول، پاکسازی و برطرف آسیب های منظری و برطرف ساختارهای اطلاع رسانی و مسائل آن در مجموعه است.

این کارشناس اعتقاد دارد، در سایت دنیای شوشتر هنوز سامانه اطلاع رسانی و مبلمان سایت، طراحی و مستقر نشده است. شوشتر است و انبوه لوله های داربست، کلی راه باقی است تا این سایت از حالت کارگاهی درآید و به سایت موزه فرهنگی تبدیل شود.

در این میان بسیاری از کارمندان و کارشناسان از ضعف مدیریت و حضور اندک مدیریت سایت دنیای سازه های آبی شوشتر می گویند.

یکی از کارشناسان پایگاه شوشتر در این باره به CHN، می گوید: محمود زاده مدیر پایگاه شوشتر از وقتی که در سمت مدیریت نهاده شده، به ندرت به سایت سر می زند شاید به علت بعد مسافت است اما همین عامل سبب می شود که بسیاری از اقدامات در مجموعه شکل نگیرید.

این کارشناس، بعلاوه درباره تجمع زباله ها در رودخانه و خدشه دار کردن چشم انداز سایت می گوید: با اینکه روزانه شرایط رودخانه پایش می شود و نیروها به طور مداوم در محدوده ای که توریست حضور دارد پاکسازی می شود اما باز هم شاهد زباله هایی هستیم که به وسیلهه خانه های بالادست ریخته و وارد مجاری کانال ها و بیشه ها می شود.

وی در رابطه با فرهنگ سازی هایی که برای معرفی و حفاظت مشارکتی با مردم انجام شده می افزاید: در شوشتر چندین گردهمایی با مردم داشتیم و در پی آن به پاکسازی حاشیه رودخانه پرداختیم. حتی دوره های آموزشی به بچه ها را آغاز نموده ایم اما همچنان نیازمند همکاری مردم و ارگان های دیگر هستیم. در زیباتر کردن رودخانه حتی وزارت نیرو هم سهیم است.

این کارشناس معتقد است، درخصوص مبلمان سایت ها، هیچکدام از پایگاه ها بر اساس شرایط ساختاری منطقه کار اصولی انجام نداده اند. سعی داریم از بخشی که ساختار معماری ما را تشکیل می دهد برای مبلمان سایت سازه های شوشتر استفاده کنیم. البته اگر مسئله بودجه و اعتبارات حل شود.

درحال حاضر سازه های آبی ـ تاریخی شوشتر نیازمند حمایت بیشتری از سوی مسئولان است. حضور کم رنگ مدیر مجموعه، اختصاص نیافتن اعتبارات، حقوق معوقه کارمندان، بی توجهی مسئولان میراث فرهنگی نسبت به فرهنگسازی تنها تحقیر میراثی را به همراه دارد که با میراث دنیای دیگر کشورها رقابت می نماید.

منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی